Filosofie van de Levenskunst van Hans de Brouwer

Datum:

Opname: zaterdag 26 maart 2022

Titel:

Column 1: Filosofie van de levenskunst, een kleine introductie

Auteur:

Hans de Brouwer (†)

Presentatie:

Judith Jansen

Luisteren:

Luister hier >>

Informatie

Column 1: Filosofie van de levenskunst, een kleine introductie. De tekst van de column staat hieronder vermeld.

Als ik terugdenk aan de jaren 2004 tot 2009 word ik niet vrolijk.
In die tijd was ik net gescheiden. Ik zag mijn dochter weinig; de omgangsregeling was een papieren vod, in de praktijk betekenisloos. Dat deed pijn. Verder kampte ik ook nog met mijn gezondheid.
Mijn adviespraktijk uit 1992, vooral HRM-klussen en arbeidsgerelateerde coachtrajecten, liep redelijk, maar daagde mij steeds minder uit.
Ik voelde me nét niet zielig, maar wel benadeeld, verongelijkt, uitgeblust en licht cynisch. Tot zover niets nieuws onder de zon, heel herkenbaar voor mannen van een bepaalde leeftijd.
Van goede vrienden kreeg ik -vers van de pers- het essay Maand van de Filosofie 2008, geschreven door Joep Dohmen. Een ogenschijnlijk simpel, goed leesbaar, en letterlijk opvallend klein boekje: het was immers een essay. Dohmen is emeritus hoogleraar wijsgerige en praktijkgerichte ethiek. Hij was verbonden aan de Universiteit voor Humanistiek.
Dat essay kwam op het juiste ogenblik in mijn leven als een soort elixer, bleek achteraf.
Om te beginnen was filosofie niet mijn expliciete oriëntatie.
Ja, ik had De Wereld Van Sofie in mijn boekenkast staan, had gehoord van wat klassieke filosofen, vooral De Grote Drie, las voor mijn opleiding secundair werk van Sartre, wist iets van Nietzsche, maar dan hield het wel op. Hoewel ik geĂŻnteresseerd was, vond ik filosofie ingewikkeld: moeilijke titels, dikke pillen, abstracte onderwerpen, oubollig taalgebruik, en vooral niet praktisch toepasbaar in mijn leven, althans op grond van wat ik tot dan toe af en toe eens had doorgebladerd…
Dat essay van Dohmen had om te beginnen al die intrigerende titel Het Leven Als Kunstwerk. Ik las dat deze ogenschijnlijke simpele titel verwijst naar een vraag van Michel Foucault: “Waarom is die lamp, dit huis wĂ©l een kunstwerk en mijn leven niet?”
Dus: “Waarom zou niet ieder van zijn leven een kunstwerk maken?”. Het was een equivalent van de constatering dat mensen meer tijd besteden aan het plannen van hun vakantie dan aan de vraag “wat wil ik met mijn leven?”.
Het boekje begon met het schetsen van de onbeschaamde neoliberale tijdgeest: Hoe overleven wij de vrijheid?

Enfin, dit is geen boekbespreking, maar mocht u weinig van filosofie weten en zoekt u een korte, transparant geschreven introductie, dan raad ik u dit geschrift aan.
De geschiedenis van de filosofie van de levenskunst door de eeuwen heen komen aan bod, zo ook: de christelijke levenskunst, levenskunst vanaf de renaissance, en vele onderwerpen en vele filosofen. Het is géén naslagwerk, wel een inspirerend boekje om je eigen weg te vinden in filosofie.
Er zijn binnen de filosofie allerlei stromingen, categorieën, indelingen te maken. Het is handig om te weten dat er een zogenaamde Continentale Filosofie en een Analytische Filosofie bestaat. De analytische filosofie is erg academisch, natuurkundig georiënteerd en houdt zich bezig met tijdruimtelijke, taalkundige en culturele contexten. Daarentegen is de continentale filosofie een indeling die geen vaste vooronderstellingen en vertrekpunten heeft.
De filosofie van de Klassieke Oudheid, waarop de filosofie van de levenskunst gebaseerd is door de herintroductie van Foucault begin jaren 80 van de vorige eeuw, gaat over heel herkenbare en wezenlijke onderwerpen in het leven van mensen, praktisch van aard, zoals: Wat is een goed leven? Hoe ga ik om met ziekte en dood? Hoe verhoud ik mij tot tijd (het leven is immers eindig: Memento Mori)? Wat zijn voor mij belangrijke deugden en waarden? In z’n algemeen gaat het om een stijlvol en waarachtig leven, het ontwikkelen van een houding hoe je je leven leeft. Zelfkennis en zelfbeheersing (hoe ga ik om met emoties?) zijn daarbij belangrijke thema’s.
Een andere filosofische indeling is die van: Fysica, Logica en Ethiek. Bij fysica komen vragen aan bod als “Hoe zit de wereld in elkaar (natuurkunde, de structuur van de materie, enz.)?”. Bij logica gaat het simpel gezegd over de vraag “hoe wij met elkaar communiceren”. En bij ethiek gaat het om vragen als “Hoe wij willen leven?”.
Filosofie van de levenskunst is geen kunst in de gangbare betekenis, en ook geen sluitende theorie. Het is een praktijk, een praktijk van moderne zelfzorg, van morele educatie. Het gaat, in de woorden van Foucault, om bestaansethiek: Hoe verhoud ik mij tot mezelf? Hoe moet ik leven? Wat is een goed leven? – zijn hierbij centrale vragen.
Ik leerde dat deze moderne zelfzorg een leerproces is dat je zelf structureert om richting aan je leven te geven. Met andere woorden: bewust in het leven te staan. Daarvoor is het van belang jezelf te kennen en niet voor de makkelijke weg te gaan.
Steeds meer ben ik mijn coachtrajecten gaan verrijken met elementen van de filosofie van de levenskunst, denk aan:

* Wat is ware kennis? (Het is niet voor niets FILO-sofie, liefde voor de waarheid, kennis, wijsheid),
* Hoe neem ik het heft in eigen handen? (Hierbij hoort het thema autonomie),
* Wat is voor mij een kwalitatief, substantieel leven? (Hierbij hoort het thema authenticiteit).
De filosofie van de levenskunst heeft mij en vele coachees inmiddels geholpen het leven richting te geven, anders tegen de wereld aan te kijken, en vooral om meer wijs te handelen.
Deze filosofie kent geen afgerond curriculum, het is een oneindig spannend proces van ontdekken, besluiten nemen, met jezelf in het reine komen. Het heeft mij veel gebracht en dat gun ik anderen ook.
Foucault leefde van 1926 tot/met 1984 en was vóór zijn herintroductie van de filosofie van de levenskunst een structuralist.
Ik eindig graag met een quote van Foucault:
“Je moet zorg dragen voor jezelf, zoals een boer zorgdraagt voor zijn akker en een koning voor zijn onderdanen.”

24 uur per dag radio vanuit Het Hapsis Huis

Deze link opent in een pop-up

TERUGLUISTEREN

Expeditie IntuĂŻtie in Het Hapsis Huis radio LIVE met trainer Prem Mallika Kokke | Interview door Jeroen Swart en Marleen Wisse | dinsdag 2 mei 2023 | 19:00 – ± 19:50

(Jon) Jonathan Augustus Gardella in Het Hapsis Huis radio LIVE | Beeldende kunst in beweging | dinsdag 2 mei 2023 | 13:00 – ± 14:00

Het Hapsis Huis radio LIVE met coach en trainer Pauline Micola von FĂŒrstenrecht in Expeditie IntuĂŻtie | Interview door Jeroen Swart en Marleen Wisse | maandag 27 maart 2023 | 11:00 – ± 11:50

Het Hapsis Huis radio LIVE over ‘Transgenerationeel werken’ | Gepensioneerd psychiater Gradus van Florestein over zijn handboek | zondag 26 maart 2023 | 14:00 – ± 15:00

Het Hapsis Huis radio LIVE Actueel met miniatuurschilder Kilian van Rooij | Tentoonstelling in Het Hapsis Hapsis Huis | vrijdag 24 februari 2023 | 17:00 – ± 17:30

Het Hapsis Huis radio LIVE over de mantelzorgmakelaar | Frederieke van Os van Blij(f) thuis | vrijdag 13 januari 2023 | 14:00 – ± 14:45

Expeditie IntuĂŻtie in Het Hapsis Huis radio LIVE | Het Hapsis Huis radio LIVE met fotograaf, socioloog en doula i.o. Lisanne van der Werve | Interview door Jeroen Swart en Marleen Wisse | donderdag 12 januari 2023 | 17:00 – ± 19:30 | Deel 1

Expeditie IntuĂŻtie in Het Hapsis Huis radio LIVE | Het Hapsis Huis radio LIVE met fotograaf, socioloog en doula i.o. Lisanne van der Werve | Interview door Jeroen Swart en Marleen Wisse | donderdag 12 januari 2023 | 17:00 – ± 19:30 | Deel 2

Het Hapsis Huis radio LIVE over mensgerichte zorg | Marcel Verhoeven & Froukje Zwinkels van Mens Achter de PatiĂ«nt (MAP) | donderdag 12 januari 2023 | 12:00 – ± 12:45

Het Hapsis Huis radio LIVE Actueel met fijnschilderes Madelonne Tegelaar | Tentoonstelling in Het Hapsis Hapsis Huis | vrijdag 16 december 2022 | 15:00 – ± 15:30

Het Hapsis Huis radio LIVE over OekraĂŻne | Onderzoeksjournalist Peter Ramselaar | donderdag 15 december 2022 | 14:00 – ± 14:45

Expeditie IntuĂŻtie in Het Hapsis Huis radio LIVE | Het Hapsis Huis radio LIVE met Nadine van Brederode | Interview door Jeroen Swart en Marleen Wisse | donderdag 15 december 2022 | 16:00 – ± 17:00

Expeditie IntuĂŻtie in Het Hapsis Huis radio LIVE | Het Hapsis Huis radio LIVE met Naomi Jamie | Interview door Jeroen Swart en Marleen Wisse | dinsdag 8 november 2022 | 19:00 – ± 19:30

Het Hapsis Huis radio LIVE Actueel met fotografe Ria van der Ham | Tentoonstelling in Het Hapsis Hapsis Huis | vrijdag 7 oktober 2022 | 15:00 – ± 15:30

Expeditie IntuĂŻtie in Het Hapsis Huis radio LIVE | Het Hapsis Huis radio LIVE met Charlotte Sederel | Interview door Jeroen Swart en Marleen Wisse | donderdag 6 oktober 2022 | 12:00 – ± 13:00

Het Hapsis Huis radio LIVE Actueel met filmregisseur Jörgen Scholtens | Over zijn nieuwste film Vaders & Zonen | donderdag 6 oktober 2022 | 17:00 – ± 17:45

Het Hapsis Huis radio LIVE met mental rock-‘n-roll | Beeldend kunstenaar Jeroen Graus | Dinsdag 6 september 2022 | 13:00 – ± 14:00

Expeditie IntuĂŻtie in Het Hapsis Huis radio LIVE | Het Hapsis Huis radio LIVE met Daan Hazendonk | Over intuĂŻtie & seksualiteit | Interview door Jeroen Swart en Marleen Wisse | dinsdag 6 september 2022 | 19:00 – ± 20:00

Expeditie IntuĂŻtie in Het Hapsis Huis radio LIVE | Het Hapsis Huis radio LIVE met Tom Kraaijeveld | Over authenticiteit | Interview door Jeroen Swart en Marleen Wisse | zaterdag 6 augustus 2022 | 18:00 – ± 19:00 uur

Het Hapsis Huis radio LIVE met Het Wilde Oog | Hans Lemmerman over de Spakenburgse diva’s | vrijdag 5 augustus 2022 | 14:00 – ± 14:45 uur

Het Hapsis Huis radio LIVE over ‘Zin in je pensioen’ | Auteur, coach en trainer Maaike Boomstra | Woensdag 8 juni 2022 | 17:00 – ± 17:45

Het Hapsis Huis radio LIVE met Het Verhaal | Yolande Kusse | maandag 2 mei 2022 | 19:00 – ± 19:30

Het Hapsis Huis radio LIVE over Maieutiek & Karl Jaspers | Filosofe & docente Petra Bolhuis | zondag 1 mei 2022 | 14:00 – ± 15:00

Podcast: De praktijk Health Centre ChĂ” van Milou van Rooij – de Vries in Maarssen | Interview door JosĂ© Dusol | Opname van zaterdag 2 april 2022

Filosofie van de Levenskunst van Hans de Brouwer | Opname van zaterdag 26 maart 2022 | deel 1

Filosofie van de Levenskunst van Hans de Brouwer | Opname van zaterdag 26 maart 2022 | deel 2

Filosofie van de Levenskunst van Hans de Brouwer | Opname van zaterdag 26 maart 2022 | deel 3

Het Hapsis Huis radio LIVE over troost | Docenten Petra Bolhuis & Gradus van Florestein | Zondag 13 maart 2022 | 14:00 – ± 15:00

Het Hapsis Huis radio LIVE met verlieskundige Maria de Greef | Gesprek over verlies en rouw | Donderdag 3 februari 2022 | 14:00 – ± 14:45

Het Hapsis Huis radio LIVE met dichter Wichard de Krijger | Zwerver in opleiding | Donderdag 20 januari 2022 | 15:30 – ± 16:15

Podcast: De praktijk van haptotherapeute Jenneke Riddersma in Doorn | Interview door José Dusol | Opname van zaterdag 18 december 2021

Podcast: De praktijk van haptotherapeute Myrthe Oudejans in Vlissingen | Interview door José Dusol | Opname van zaterdag 18 december 2021

Het Hapsis Huis radio LIVE met eindejaarsmoment | Religiedeskundige Marlon Wong Sioe | vrijdag 17 december 2021 | 20:00 – ± 20:45

Het Hapsis Huis radio LIVE met Alex Sijm | Biografie ‘Z’n leven, Z’n lopen, Z’n lef’ | Maandag 29 november 2021 | 14:00 – ± 15:00

Het bewogen verleden van de haptonomie | Een gesprek met Wim Laumans over de geschiedenis van de haptonomie | Online sinds 7 december 2020 en via deze website sinds 27 november 2021

Het Hapsis Huis radio LIVE met doula Yolande Kusse | Woensdag 22 september 2021 | 11:30 – 12:40

Het Hapsis Huis radio LIVE Actueel met filmregisseur Jörgen Scholtens | Over zijn film ‘Little Amsterdam’ | Donderdag 16 september 2021 | 19:30 – ± 20:00

Het Hapsis Huis radio LIVE over narratief onderzoek | Literatuurwetenschapper Megan Milota en filosoof Stefan van Geelen van UMCU | Donderdag 2 september 2021 | 19:00 – ± 19:50

Het Hapsis Huis radio LIVE met componist & muziekproducent Bouke Hennipman | Dinsdag 24 augustus 2021 | 13:00 – ± 13:30

Het Hapsis Huis radio LIVE Actueel met fijnschilderes Madelonne Tegelaar | Donderdag 12 augustus 2021 | 19:30 – ± 20:00

Het Hapsis Huis radio LIVE met auteur Arie Verwoert van ‘De ontrafeling’ | Zaterdag 24 juli 2021 | 14:00 – 15:00

Het Hapsis Huis radio LIVE over het verdwenen zelf met Tako Engelfriet | Woensdag 30 juni 2021 | 10:00 – ± 10:50

Podcast: Achtergrond, behandeling en opleiding haptonomie & haptotherapie | Interview door Jenneke Riddersma | Opname van zondag 20 juni 2021

Het Hapsis Huis radio LIVE over postpartumpsychose met Alke Haarsma-Wisselink | Vrijdag 11 juni 2021 | 12:00 – ± 12:40

Het Hapsis Huis radio LIVE Actueel over IsraĂ«l en de Palestijnen | Met religiedeskundige Marlon Wong-Sioe | Zondag 23 mei 2021 | 20:00 – ± 20:30

Het Hapsis Huis radio LIVE met dichter Marlon Wong-Sioe | ‘Velden van Smaragd’ | Zondag 9 mei 2021 | 14:00 – ± 14:30

Het Hapsis Huis radio LIVE over totalitarisme met auteur Gradus van Florestein | Zondag 25 april 2021 | 14:00 – ± 15:20

Podcast: Studie van beeld en geluid door keramist en musicus Frank van Os |Opname in 2021

Podcast: In en uit huis – een gesprek met schrijfster Paula Siegmund | Opname in 2021

Podcast: Naar de nieuwe samenleving | Opname in december 2020

Podcast: Een wetenschap van dichtbij | Opname in november 2020

Podcast: Een diepte van de generalist – een gesprek met kunstenaar Jan Pijpker | Opname in 2020

RADIOGIDS

Onzichtbare loyaliteiten

Duur ± 60 minuten
Uitzending sinds 26 maart 2023

Transgenerationeel werken, waaronder met familieopstellingen, is gericht op het zichtbaar maken van onze onzichtbare loyaliteiten met onze ouders en voorouders. Deze onzichtbare loyaliteiten kunnen op een voor ons onbewuste manier een rol spelen in ons huidig voelen, denken en handelen.

Een gesprek met gepensioneerd psychiater, familieopsteller en auteur Gradus van Florestein over zijn boek 'Transgenerationeel werken'.

Het Wilde Oog

Duur ± 60 minuten
Uitzending sinds 5 augustus 2022

Met als motto ‘Wild Kijken & Lenig Denken’ ensceneert Het Wilde Oog ontmoetingen tussen culturen, resulterend in fotoreeksen, theatrale documentaires, performances en publicaties.

Over het grote project met de ‘Spakenburgse diva’s’ een gesprek met Hans Lemmerman van Het Wilde Oog. Bovenstaande foto van de diva’s is gemaakt door Wout Nooitgedagt.

Mensgerichte zorg

Duur ± 50 minuten
Uitzending sinds 12 januari 2023

Medewerkers van Stichting Mens Achter de Patiënt (MAP) dragen bij aan een mensgerichte zorg met mensgericht onderwijs. Een programma daarvoor is recentelijk ontwikkeld in samenwerking met de universiteit in Maastricht.

Een gesprek met directeuren Marcel Verhoeven en Froukje Zwinkels.

OekraĂŻne en de vrede

Duur ± 40 minuten
Uitzending sinds 15 december 2022

Een overzicht van de ontwikkelingen in en over OekraĂŻne en de wegen naar een duurzame vrede. Een gesprek met onderzoeksjournalist Peter Ramselaar.

Mental rock-‘n-roll

Duur ± 60 minuten
Uitzending sinds 6 september 2022

Jeroen Graus verbeeldt in zijn tekenkunst de relatie van de mens met de voortschrijdende technologie. ‘Want’, zo zei hij eerder, ’we worden allemaal steeds meer ingebed in allerlei technologische ontwikkelingen. Dat doet iets met ons.’

Het werk van Jeroen Graus is virtuoos, vrij en stilistisch uiteenlopend. Misschien een outsider voor nu en een insider voor straks.

Hulp bij mantelzorg

Duur ± 40 minuten
Uitzending sinds 13 januari 2023

Als mantelzorgmakelaar zet Frederieke van Os-Hartman zich in voor mantelzorgers die de zorg op zich hebben genomen voor mensen uit hun netwerk waar voor langere tijd zorg nodig is. Ervaring leert dat dit een steeds zwaardere taak kan worden terwijl die nog altijd uit liefde gedaan wordt.

Kunst in de beweging

Duur ± 70 minuten
Uitzending sinds 2 mei 2023

Een gesprek met Jonathan (‘Jon’) Augustus Gardella over zijn beeldende kunst in de beweging. Zijn werk toont een grote betrokkenheid met het leven in en om ons.

Jon Gardella werkt regelmatig in opdracht voor gemeenten en andere overheden en z’n monumentale bronzen beelden zijn door heel Nederland te zien.

Vaders & Zonen

Duur ± 45 minuten
Uitzending sinds 6 oktober 2022

Filmregisseur Jörgen Scholtens over zijn nieuwste film 'Vaders & Zonen'. De film is geproduceerd voor Videoland.

Het gesprek spitst zich toe op het productieproces. 'Vaders & Zonen' volgt op 'Little Amsterdam' die eerder voor de publieke omroep werd gemaakt.

Zin in je pensioen

Duur ± 45 minuten
Uitzending sinds 8 juni 2022

Zomaar zou kunnen worden gedacht dat iedereen staat te trappelen om met pensioen te gaan. Maar pensionering blijkt de meest impactvolle transitie die een mens doormaakt in zijn leven.

Maaike Boomstra heeft vele mensen geïnterviewd over het aanstaande pensioen voor haar boek ‘Zin in je pensioen’ en coacht mensen in de aanloop naar de pensioneringsdatum.

Het Verhaal

Duur ± 20 minuten
Uitzending sinds 3 mei 2022

In uitzendingen van Het Hapsis Huis radio LIVE met Het Verhaal staan verhalen centraal die te maken hebben met ervaringen, wijsheid die daaruit volgt en de bijdrage daarvan aan onze cultuur. In deze uitzending neemt geboortecoach Yolande Kusse het woord. Heb je ook een verhaal dat raakt? Neem contact met de redactie op via deze website.

De benadering van Karl Jaspers

Duur ± 60 minuten
Uitzending sinds 1 mei 2022

Praktijk Maieutiek van filosofe Petra Bolhuis in het Groningse Baflo staat voor het stellen van de juiste vragen en het bieden van filosofische kennis waarmee mensen zelf praktisch aan de slag kunnen.

In deze uitzending wordt met name de filosofie van Karl Jaspers (1883-1969) belicht maar ook worden filosofen Hannah Arendt, Markus Gabriel en Martin Heidegger besproken.

Het Hapsis Huis radio LIVE

Voor Het Hapsis Huis radio LIVE wordt de uitzending, zoals in deze radiogids vermeld, onderbroken. Alle informatie over edities van Het Hapsis Huis radio LIVE is te vinden onder Activiteiten.